İlgili Kanun / Madde
6100 S. HMK/24

T.C
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu

Esas No. 2015/22-2319
Karar No. 2018/1333
Tarihi: 19.09.2018

l KANUN YOLUNA BAŞVURUDA TASARRUF İLKESİ
l GEREKÇE BELİRTİLMEYEN TEMYİZ DİLEKÇESİNE GÖRE İNCELEMENİN SADECE KAMU DÜZENİNE İLİŞKİN KONULARLA SINIRLI OLACAĞI

ÖZETİ Kanun yoluna başvuruda tasarruf ilkesi, kanun yoluna başvuru ile bağlılık, kanun yoluna başvurunun yürütülmesinde ve sona erdirilmesinde taraf tasarrufu olarak karşımıza çıkmaktadır (Meriç, N.; Medeni Yargılama Hukukunda Tasarruf ve Taleple Bağlılık İlkesinin Kapsamı ve Bazı Güncel Kararların Değerlendirilmesi, S.D.Ü Hukuk Fakültesi Dergisi, Mihbir Özel Sayısı, 2014, s. 50-52).
Kanun yolu talebi ile bağlılık, kamu düzenine ilişkin hususlar ayrık olmak üzere kanun yolu incelemesinde ileri sürülen nedenlerin ve bu nedenlerden kaynaklanan taleplerin kanun yolu incelemesinin kapsamını belirlemesi anlamına gelmektedir (Meriç, s. 50).
Belirtmek gerekir ki, bir davanın tarafları aleyhlerine olan bir hükmün tamamını temyiz edebilecekleri gibi yalnızca bir bölümünü temyiz edip, diğer bölümlerini temyiz etmeyebilirler. Davalıların birden çok olması durumunda temyiz etmeyen davalı taraf yönünden hüküm kesinleşmiş olur. Yukarıda ifade edildiği gibi medeni usul hukukunda kural olarak tasarruf ilkesi geçerli olduğundan, mahkeme birinin talebi olmaksızın kendiliğinden bir davayı inceleyip karar veremez (HMK m. 24). Ayrıca tarafların tasarruf yetkisi dava açıldıktan sonra ve kanun yollarına başvuru sırasında da geçerlidir. Bu nedenledir ki kanun yolu incelemesi sadece aleyhine kanun yoluna başvurulan talepler hakkındaki kararlar bakımından yapılır.
Uyuşmazlık konusu olayda davalı vekilince herhangi bir somut temyiz sebebinin bildirilmediği gözetildiğinde, sadece Kanunun açık hükmüne ve kamu düzenine aykırılık bulunup bulunmadığı hususu ile sınırlı olarak temyiz incelemesinin gerçekleştiril-mesi gerektiği açıktır. Bu anlamda olmak üzere, kamu düzenine aykırı bir hususun da mevcut olmaması sebebiyle direnme kararına karşı sebepleri bildirilmiş olmayan temyiz itirazı yerinde değildir.

DAVA: Taraflar arasındaki “işçilik alacağı” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara 3. İş Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 11.07.2012 tarihli ve 2010/751 E., 2012/637 K. sayılı kararın temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin 02.04.2013 tarihli ve 2012/19644 E., 2013/7071 K. sayılı kararı ile;
“…Davacı işçi, iş sözleşmesini istifa etmek suretiyle feshettiğini ileri sürerek, fazla mesai, fazla mesai alacağının günlük %5 fazlası, ulusal bayram ve genel tatil alacağı, ulusal bayram ve genel tatil alacağının %5 fazlası, hafta tatili alacağı ve hafta tatili alacağının % 5 fazlası alacağının davalıdan ödetilmesini istemiştir.
Davalı vekili, davacının alacak talebinin haksız olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, taleplerin kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hüküm, davalı vekilince temyiz edilmiştir.
1- Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre davalının aşağıdaki bendlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazlarının reddine karar verilmiştir.
2- Taraflar arasındaki uyuşmazlık, davacının fazla çalışma ücretine hak kazanıp kazanmadığı noktasında toplanmaktadır.
Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır.

Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların, tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
Somut olayda, davacı tanıklarının beyanları arasındaki çelişki, işyeri ve yapılan işin niteliği dikkate alınarak davacının günde bir (1) saat fazla mesai yaptığı kabul edilerek fazla mesai ücreti alacağı belirlenmeli iken, günde üç saat fazla mesai yaptığının tespiti ile alacak hesabı yapılması doğru bulunmamıştır.
3- Taraflar arasındaki bir diğer uyuşmazlık, hüküm altına alınan fazla mesai, hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatili alacaklarının yüzde 5 fazlası alacaklarına uygulanan indirim oranının yeterli olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
Mahkemece, yüzde 5 fazlasına ilişkin alacaklar, davacının talebi doğrultusunda yüzde 85 oranında indirim yapılmak suretiyle hüküm altına alınmış ise de, takdir edilen indirim oranı yeterli görülmemiştir. Mahkemece, alacaklara yüzde 90'dan aşağı olmamak üzere indirim yapılmalıdır...”
Gerekçesiyle karar bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
TEMYİZ EDEN: Davalı vekili
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki belgeler okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava işçilik alacaklarının tahsili istemine ilişkindir.
Davacı vekili, müvekkilinin aylık net 1.550 TL ücretle çalıştığını, iş sözleşmesinin 31.05.2010 tarihi itibariyle müvekkili tarafından feshedildiğini, müvekkilinin sürekli fazla çalışma yaptığını, bu çalışmaların çoğu zaman günde 14-15 saati bulduğunu, ödenmeyen ulusal bayram ve genel tatil alacakları ile hafta tatili alacaklarının bulunduğunu ileri sürerek belirtilen alacaklar ile bu alacakların günlük % 5 fazlasının tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili, davacının çalıştığı dönem boyunca fazla çalışması olmadığını, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmadığını, çalışmış ise de karşılığında izin kullandırıldığını veya ödeme yapıldığını, iş sözleşmesinde belirtildiği üzere fazla çalışma yapmayı, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde, hafta tatilinde çalışmayı kabul ettiğini ve bu çalışmalarının karşılığının aylık ücrete dâhil olduğunu bildirerek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece bilirkişi ikinci ek raporuna itibarla ve % 5 gecikme fazlasına ilişkin alacaklardan Yargıtay kararları gözetilmek suretiyle %85 oranında indirim yapılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Davalı vekilinin temyizi üzerine hüküm, Özel Dairece yukarıda başlık bölümünde açıklanan gerekçelerle bozulmuştur.
Mahkemece davacının ulusal yayın yoluyla habercilik yapan davalı şirketin Ankara ilinde bulunan işyerinde kameraman olarak çalıştığı, davacı tanıklarının da beyanlarında belirttikleri gibi sabah erken saatlerde çalışmaya başlayıp gece geç saatlere kadar çalışmanın sürdüğü gözetildiğinde günlük fazla çalışma süresinin 3 saatin çok üzerine çıktığı, bununla birlikte Yargıtay’ın yerleşmiş uygulamaları gözetildiğinde 3 saate kadar olan sürenin bozma öncesi gibi değerlendirilerek fazla çalışma hesabına hükmedildiği, daha önce belirtildiği gibi yapılan işin yeri ve niteliği gözetildiğinde fazla çalışma yönünden verilen kararın doğru olarak değerlendirildiği, diğer yandan Yargıtay uygulamaları gözetilerek fazla çalışma, hafta tatili ve ulusal bayram genel tatil alacaklarının %5 fazlası alacaklarına uygulanan indirim oranının da % 85 olarak takdir edildiğinden bu şekilde karar verildiği gerekçesiyle ve önceki gerekçeler de eklenmek suretiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme kararını davalı vekili temyiz etmiştir.
Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık, davacının 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştırılanlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamında çalıştığı somut olayda davacı tanıklarının beyanları arasında çelişki bulunup bulunmadığı, yapılan işin niteliği ve işyeri dikkate alınarak davacının günde bir saat üzerinden mi yahut üç saat üzerinden mi fazla çalışma alacağının hesaplanması gerektiği ile fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil alacaklarının % 5 fazlası alacaklarına uygulanan % 85 oranındaki indirimin yeterli olup olmadığı noktalarında toplanmaktadır.
Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında işin esasının incelenmesinden önce direnme kararını temyiz eden davalı vekilinin, uygulamada “süre tutum” adı verilen dilekçe ile gerekçeli kararın tebliğ edilmesinden sonra gerekçe içeren temyiz dilekçesi vereceğini belirttiği, gerekçeli kararın tebliğine rağmen temyiz gerekçelerini içeren temyiz dilekçesi ibraz etmediği, bu duruma göre işin esasının incelenmesinin mümkün olup olmadığı hususu ön sorun olarak görüşülmüştür.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, işçilik alacakları davaları, basit yargılama usulüne tabi, temel olarak tasarruf ilkesi ve taraflarca getirilme ilkesinin uygulandığı davalardır. Taraflarca getirilme (hazırlama) ilkesinin uygulandığı davalarda, deliller kural olarak taraflarca gösterilir; hâkim, delillere kendiliğinden başvuramaz (Kuru, B./Arslan, R./ Yılmaz, E.: Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2011, 22. Baskı, s.377, 378).
Tasarruf ilkesi, 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nda (HUMK) ayrı bir madde başlığı altında düzenlenmemiş ise de, Medeni Usul Hukukumuzda geçerli olan temel ilkelerden birisidir. Bununla birlikte, HUMK’nın 72’nci maddesinde yer alan “Hâkim iki taraftan birinin talebi olmaksızın re'sen bir davayı tetkik ve halledemez.” hükmü ile 79’uncu maddede yer alan “Kanunen sarahat olmadıkça hiç kimse kendi lehine olan davayı ikameye veya hakkını talebe icbar olunamaz.” şeklindeki düzenlemeler tasarruf ilkesinin varlığını ortaya koymaktadır. Yine tasarruf ilkesi gereğince davacı açtığı davadan feragat edebilir (m. 91), davalı davayı kabul edebilir (m. 92) veya sulh yoluyla taraflar dava üzerinde tasarrufta bulunabilir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) geçici 3’üncü maddesi gereğince eldeki davada temyiz kanun yolu bakımından mülga 1086 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması gerekmekte ise de, diğer yönlerden 6100 sayılı HMK’nın derhal uygulanması gerekmektedir. Nitekim 6100 sayılı HMK’nın 448’inci maddesine göre “Bu Kanun hükümleri, tamamlanmış işlemleri etkilememek kaydıyla derhal uygulanır.”
6100 sayılı HMK’nın “Tasarruf İlkesi” başlıklı 24’üncü maddesi ise;
“(1) Hâkim, iki taraftan birinin talebi olmaksızın, kendiliğinden bir davayı inceleyemez ve karara bağlayamaz.
(2) Kanunda açıkça belirtilmedikçe, hiç kimse kendi lehine olan davayı açmaya veya hakkını talep etmeye zorlanamaz.
(3) Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri dava konusu hakkında, dava açıldıktan sonra da tasarruf yetkisi devam eder.”
şeklindedir.
Bu aşamada kanun yoluna başvuruda tasarruf ilkesinin ne şekilde gerçekleşeceğinden bahsetmekte yarar bulunmaktadır. Kanun yoluna başvuruda tasarruf ilkesi, kanun yoluna başvuru ile bağlılık, kanun yoluna başvurunun yürütülmesinde ve sona erdirilmesinde taraf tasarrufu olarak karşımıza çıkmaktadır (Meriç, N.; Medeni Yargılama Hukukunda Tasarruf ve Taleple Bağlılık İlkesinin Kapsamı ve Bazı Güncel Kararların Değerlendirilmesi, S.D.Ü Hukuk Fakültesi Dergisi, Mihbir Özel Sayısı, 2014, s. 50-52).
Kanun yolu talebi ile bağlılık, kamu düzenine ilişkin hususlar ayrık olmak üzere kanun yolu incelemesinde ileri sürülen nedenlerin ve bu nedenlerden kaynaklanan taleplerin kanun yolu incelemesinin kapsamını belirlemesi anlamına gelmektedir (Meriç, s. 50).
Belirtmek gerekir ki, bir davanın tarafları aleyhlerine olan bir hükmün tamamını temyiz edebilecekleri gibi yalnızca bir bölümünü temyiz edip, diğer bölümlerini temyiz etmeyebilirler. Davalıların birden çok olması durumunda temyiz etmeyen davalı taraf yönünden hüküm kesinleşmiş olur. Yukarıda ifade edildiği gibi medeni usul hukukunda kural olarak tasarruf ilkesi geçerli olduğundan, mahkeme birinin talebi olmaksızın kendiliğinden bir davayı inceleyip karar veremez (HMK m. 24). Ayrıca tarafların tasarruf yetkisi dava açıldıktan sonra ve kanun yollarına başvuru sırasında da geçerlidir. Bu nedenledir ki kanun yolu incelemesi sadece aleyhine kanun yoluna başvurulan talepler hakkındaki kararlar bakımından yapılır.
1086 sayılı HUMK'nın 428'inci maddesinde temyiz mahkemesinin hangi sebeplerden dolayı mahkeme kararını bozabileceği, aynı Kanunun 435'inci maddesinde ise temyiz dilekçesinde bulunması gereken hususlar belirtilmiş; maddenin 1'inci fıkrasının 6'ncı bendinde de temyiz sebeplerinin temyiz dilekçesinde bulunması gerektiği düzenleme altına alınmıştır.
Aynı Kanunun 439/2'nci maddesinde ise, temyiz mahkemesinin iki tarafın iddia ve savunması ile bağlı olmadığı, kanunun sarih maddesine muhalif gördüğü diğer sebeplerden dolayı da temyiz olunan kararı bozabileceği ifade edilmiştir. Yine, 6100 sayılı HMK'nın 369/1'inci maddesinde Yargıtay'ın tarafların ileri sürdükleri temyiz sebepleriyle bağlı olmayıp, kanunun açık hükmüne aykırı gördüğü diğer hususları da inceleyebileceği belirtilmiştir.
Ayrıca 1086 sayılı HUMK'nın 435/2'nci maddesinde temyiz dilekçesi, temyiz edenin kimliği ve imzasıyla, temyiz olunan hükmü yeteri kadar belli edecek kayıtları taşıması hâlinde diğer şartlar bulunmasa bile reddolunmayıp, temyiz incelemesi yapılacağı belirtilmiş ise de; bu temyiz incelemesinin kanunun açık hükmüne aykırı olan ve kamu düzenini ilgilendiren hususlar çerçevesinde yapılacağının kabulü gerekir.
Yukarıda açıklanan bu maddi ve hukuki bilgiler ışığında, uyuşmazlık konusu olayda davalı vekilince herhangi bir somut temyiz sebebinin bildirilmediği gözetildiğinde, sadece Kanunun açık hükmüne ve kamu düzenine aykırılık bulunup bulunmadığı hususu ile sınırlı olarak temyiz incelemesinin gerçekleştirilmesi gerektiği açıktır. Bu anlamda olmak üzere, kamu düzenine aykırı bir hususun da mevcut olmaması sebebiyle direnme kararına karşı sebepleri bildirilmiş olmayan temyiz itirazı yerinde değildir.
O hâlde, direnme kararının onanması gerekmektedir.
SONUÇ: Davalı vekilinin gerekçesi bulunmayan temyiz talebine ilişkin olarak direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA, gerekli temyiz ilam harcı peşin alındığından başka harç alınmasına yer olmadığına, karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 19.09.2018 gününde oy birliği ile kesin olarak karar verildi.