İlgili Kanun / Madde
4857 S. İşK/2

T.C
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ

Esas No. 2021/5900 
Karar No. 2021/10208
Tarihi: 14.06.2021


l  ASIL İŞVEREN ALT İŞVEREN
l  ASIL İŞİN ALT İŞVERENE VERİLEBİLMESİ İÇİN İŞLETMENİN VE İŞİN GEREĞİ İLE TEKNOLOJİK NEDENLERLE UZMANLIK GEREKTİREN İŞLER ÖLÇÜTÜNÜN BİR ARADA BULUNMASI GEREKTİĞİ

ÖZETİ Alt işveren; bir iş yerinde yürütülen mal ve hizmet üretimine ilişkin asıl işin bir bölümünde veya yardımcı işlerde, işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren alanlarda iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini, sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren olarak tanımlanabilir. Alt işverenin iş aldığı işveren ise asıl işveren olarak adlandırılabilir. Bu tanımlamalara göre asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığından söz edebilmek için iki ayrı işverenin olması, mal veya hizmet üretimine dair bir işin varlığı, işçilerin sadece asıl işverenden alınan iş kapsamında çalıştırılması ve tarafların muvazaalı bir ilişki içine girmemeleri gerekmektedir.
Alt işverene yardımcı işin verilmesinde bir sınırlama olmasa da, asıl işin bir bölümünün teknolojik uzmanlık gerektirmesi zorunludur. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesinde, asıl işveren alt işveren ilişkisinin sınırlandırılması yönünde yasa koyucunun amacından da yola çıkılarak, asıl işin bir bölümünün alt işverene verilmesinde “işletmenin ve işin gereği” ile “teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler” ölçütünün bir arada bulunması şarttır. Kanun’un 2. maddesinin altıncı ve yedinci fıkralarında “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler” sözcüklerine yer verilmiş olması bu gerekliliği ortaya koymaktadır. Alt İşverenlik Yönetmeliğinin 11. maddesinde de yukarıdaki anlatımlara paralel biçimde, asıl işin bir bölümünün alt işverene verilebilmesi için “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmesi” şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerektiği belirtilmiştir.

DAVA: Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalılardan Altındağ Belediye Başkanlığı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y  K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, davacının üst işveren Altındağ Belediyesi'nde temizlik elemanı olarak sigortalı çalıştığını, sigorta primlerinin ihale usulü ile hizmet alım sözleşmesi yapan alt işveren Çınar Kağıt Ambalaj Atık İnş. Gıda San. ve Tlc. Ltd. Şti. tarafından ödendiğini, üst işveren ve alt işverenin işçilik alacaklarından müştereken ve müteselsilen sorumluluğu bulunduğunu, davacının iş akdinin 05.08.2013 tarihinde haklı bir neden olmaksızın feshedildiğini iddia ederek kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla mesai , hafta tatili, ulusal bayram genel tatil, yıllık izin ve bir aylık ödenmeyen ücret alacağının davalılardan tahsilini istemiştir. 
Davalıların Cevabının Özeti:
Davalı Altındağ Belediye Başkanlığı vekili, işbu davada Altındağ Belediye Başkanlığı'na husumet yöneltilemeyeceğini, davacının belediye bünyesinde çalışmadığını, diğer davalının çalışanı olduğunu, diğer davalının Altındağ sınırları içerisinde bir protokol ile kağıt ambalaj toplama işini bedelsiz olarak kendi namına yapan bir firma olduğunu, davacının herhangi bir şekilde belediyeden talimat almadığını, diğer davalı şirketin belediyenin taşeron firması ya da hizmet alımı yaptığı bir firma olmadığını, diğer davalı ile belediye arasında ihale ile hizmet alımı olmadığını, dolayısıyla alt işveren-üst işveren ilişkisinin de bulunmadığını, fesih işlemi diğer davalı tarafından yapıldığı için belediyenin bu konuda bir bilgisi bulunmadığını belirterek haksız davanın reddini talep etmiştir.
Davalı Çınar Kağıt Ambalaj Atık İnş. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili, davanın reddi gerektiğini savunmuştur. 
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak, yazılı gerekçeyle davanın, davalı Altındağ Belediye Başkanlığı yönünden husumetten reddine, davalı Çınar Kağıt Ambalaj Atık İnş. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. yönünden kısmen kabulüne dair verilen karar, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 06.07.2020 tarihli ilamıyla bozulmuştur. Bozma ilamına uyma kararı verilerek devam edilen yargılama neticesinde, yazılı gerekçeyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, hüküm altına alınan alacaklardan davalılar müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmuşlardır. 
Temyiz Başvurusu: 
Kararı, davalılardan Altındağ Belediye Başkanlığı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara, delillerin taktirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göredavalı Altındağ Belediye Başkanlığı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalantemyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2-Davalılar arasındaki hukuki ilişki ve bu hukuki ilişkiye göre davalı Altındağ Belediye Başkanlığı’nın davacı işçinin işçilik alacaklarından sorumlu olup olmadığı konusunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
Alt işveren; bir iş yerinde yürütülen mal ve hizmet üretimine ilişkin asıl işin bir bölümünde veya yardımcı işlerde, işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren alanlarda iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini, sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren olarak tanımlanabilir. Alt işverenin iş aldığı işveren ise asıl işveren olarak adlandırılabilir. Bu tanımlamalara göre asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığından söz edebilmek için iki ayrı işverenin olması, mal veya hizmet üretimine dair bir işin varlığı, işçilerin sadece asıl işverenden alınan iş kapsamında çalıştırılması ve tarafların muvazaalı bir ilişki içine girmemeleri gerekmektedir.
Alt işverene yardımcı işin verilmesinde bir sınırlama olmasa da, asıl işin bir bölümünün teknolojik uzmanlık gerektirmesi zorunludur. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesinde, asıl işveren alt işveren ilişkisinin sınırlandırılması yönünde yasa koyucunun amacından da yola çıkılarak, asıl işin bir bölümünün alt işverene verilmesinde “işletmenin ve işin gereği” ile “teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler” ölçütünün bir arada bulunması şarttır. Kanun’un 2. maddesinin altıncı ve yedinci fıkralarında “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler” sözcüklerine yer verilmiş olması bu gerekliliği ortaya koymaktadır. Alt İşverenlik Yönetmeliğinin 11. maddesinde de yukarıdaki anlatımlara paralel biçimde, asıl işin bir bölümünün alt işverene verilebilmesi için “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmesi” şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerektiği belirtilmiştir. 
Somut uyuşmazlıkta, davacı04.08.2010-05.08.2013 tarihleri arasında Altındağ Belediyesi sınırlarında kağıt-hurda toplama işi yapan davalı şirket elemanı olarak çalışmıştır. Dosyaya sunulan2012 ve 2013 tarihli Altındağ Belediyesi sınırları içinde ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması-taşınması ve ayrıştırılmasına ilişkin sözleşmenin taraflarının davalı Altındağ Belediyesi ile yetkilendirilmiş kuruluş Tüketici ve Çevre Eğitim Vakfı İktisadi İşletmesi(TÜKÇEV) ve yüklenici firma davalı Çınar Kağıt Ambalaj Atık İnş. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. olduğu, sözleşme konusunun Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğive Bakanlık tarafından konu ile ilgili çıkarılacak tebliğler gereğince kaynağında ayrı toplama sisteminin kurulması için taraflarca söz konusu Altındağ Belediye mücavir alanı sınırları içerisinde belirlenen bölgelerde Altındağ Belediye Başkanlığı koordinesiyle, geri kazanımlıambalajların (cam, metal, plastik, kompozit, kağıt ve karton) kaynağında evsel atıklardan ayrı olarak toplanması ve değerlendirilmesi işlemlerinin taraflarca işbirliği içinde yürütülmesi olduğu anlaşılmaktadır.
Davalılardan Çınar Kağıt Ambalaj Atık İnş. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin, yukarıda anılan ve taraflar arasında akdedilmiş olan ilgili sözleşmeler uyarınca yapılan işi kendi nam ve hesabına yaptığı, davalı Altındağ Belediye Başkanlığınca yapılan bu işe izin verildiği dosya kapsamı ile sabit olmakla, bu durum davalılar arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisi yaratmaz. Hal böyle olmakla, davalılardan Altındağ Belediye Başkanlığı'nın dava konusu işçilik alacaklarından sorumlu olmayacağı dikkate alınarak anılan davalı yönünden davanın reddine karar verilmesi gerekir iken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde verilen karar hatalı olup bozmayı gerektirmiştir. 
Sonuç: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 14.06.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.