Derinden Gelen Kökler
Maden-İş Tarihi Çalışma Grubu tarafından hazırlanan, basım ve yayımı TÜSTAV ve Birleşik Metal-İş Sendikası işbirliğiyle gerçekleştirilen DERİNDEN GELEN KÖKLER kitabı 2 cilt olarak yayınlandı.
-Önsözden-
12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası kurucu olduğu DİSK ile beraber faaliyetleri yasaklanan Maden-İş 11 yıl sonra yeniden açıldığında iş kolunda bağımsız faaliyet gösteren Otomobil-İş Sendikası ile 1993 yılında, “Birleşik Metal İşçileri Sendikası” adı altında birleşti ve bugün de DİSK’in kurucu üyesi olarak mücadelesine devam ediyor.
İçinde bulunduğumuz yıl Maden-İş’in kuruluşunun 70’inci, DİSK’in kuruluşunun 50’nci yılı… Tarihimize ışık tutacak bu iki ciltlik çalışmanın yayınlanması da bu yıla rastladı. Bu iki sendikal örgütümüzün kuruluşunda, gelişip güçlenmesi ve büyümesinde Maden-İş üyelerinin emeği, kanı ve canı vardır.
Bu çalışmanın yazılış ve hazırlanış süreci “Kitabımızın Hikayesi” başlığı altında etraflıca anlatılıyor. Kitabın hazır hale getirilmesinde emeği geçen, katkısı olan tüm arkadaşlara teşekkürü borç bilirim.
22 Temmuz 1980 günü katledilen Genel Başkanımız Kemal Türkler ve sendikal mücadelede yitirdiğimiz diğer arkadaşlarımızın anısına saygı ile sunulur.
Mehmet KARACA
İş İlişkilerinde İmkansızlık
DR. AYŞE LEDÜN AKDENİZ
İş hukuku mevzuatında, bir iş ilişkisinde taraflarca borçlanılan edimlerden birinin ifasının imkansız hale gelmesinin sonuçları, borçlar hukukunun genel hükümlerinde olduğundan daha farklı bir biçimde düzenlenmiştir. Özellikle işçinin işverene kişisel bağımlılığı, imkansızlık ifa engeline bağlanan hukuki sonuçların bu hukuk dalının özelliklerine uygun düşecek şekilde ele alınmasını gerektirmiştir. Ancak iş hukuku mevzuatında, edimin yerine getirilmemesi ile bunun karşı edime etkisi ve bu durumun sözleşmenin geleceğine yönelik sonuçlarının tüm iş ilişkileri bakımından yeknesak bir biçimde düzenlenmemiş olduğu da belirtilmelidir. Bazı hallerde işin niteliğinden kaynaklanan farklılıklar ayrıksı düzenlemeleri meşru kılmakta ise de, mevzuatımızda imkansızlığa bağlanan kimi hukuki sonuçlar bakımından gerekçelendirilmesi güç farklılıklar bulunduğunun da ifade edilmesi gerekir. Esasında, günümüzde işçi-işveren ilişkilerinin değişimi, iş türlerindeki çeşitlilik ve yeni çalışma modellerinin ortaya çıkması da mevcut sistemin gözden geçirilmesini gerekli kılmaktadır. Bu amaçla çalışmamızda, imkansızlık kavramının borçlar hukukundaki konumu incelenerek, kavramın iş hukukundaki dönüşümüne duyulan gereksinim üzerinde durulmuş ve mevzuatımızdaki mevcut hukuki düzenlemelerin değerlendirilmesi ile karşılaştırmalı hukuk sistemlerinde gözlemlenen yeni eğilimlerin incelenmesi sonucunda tespit edebildiğimiz sorunlara çözüm önerileri getirilmesine gayret edilmiştir.(ARKA KAPAKTAN)
İçindekiler
Giriş
Birinci Bölüm
Borçlar Hukuku Sisteminde İmkansızlık İfa Engeli
1. İmkansızlık Kavramı ve İfa Engelleri Bakımından Konumu
2. İmkansızlık Türleri
3. İmkansızlık İfa Engelinin Diğer İfa Engelleri Karşısındaki Konumu
İkinci Bölüm
İmkansızlık İfa Engelinin İş Sözleşmelerindeki Görünümü
1. İş Sözleşmesinin Genel Özellikleri
2. İşçilerin Tabi Olduğu Kanunlar
3. Borçlar Kanunu'nun İş Kanunlarına Tabi İş İlişkileri Üzerindeki Etkisi
4. İmkansızlık İfa Engelinin İş Sözleşmesinden Doğan Borçlar Üzerindeki Etkisi
Üçüncü Bölüm
İş Mevzuatında İmkansızlık Hükümleri
1. Genel Olarak
2. Borçlar Kanunu'na Tabi Çalışanların İş İlişkilerinde İmkansızlık
3. İş Kanunu'na Tabi Çalışanların İş İlişkilerinde İmkansızlık
4. Deniz İş Kanunu'na Tabi Çalışanların İş İlişkilerinde İmkansızlık
5. Basın İş Kanunu'na Tabi Çalışanların İş İlişkilerinde İmkansızlık
Dördüncü Bölüm
İmkansızlığın Atipik İş Sözleşmeri Üzerindeki Etkisi
1. İmkansızlığın Belirli Süreli İş Sözleşmeleri Üzerindeki Etkisi
2. İmkansızlığın Azami ve Asgari Süreli İş Sözleşmeleri Üzerindeki Etkileri
3. Deneme Süreli İş Sözleşmeleri Bakımından
4. Kayan İş Süresi Bakımından
5. İş Paylaşımı Bakımından
6. Süreksiz İş Sözleşmeleri Bakımından
Beşinci Bölüm
İş İlişkilerinde Manevi Beklenilmezlik
1. Genel Olarak Manevi Beklenilmezlik
2. İş İlişkilerinde “Beklenilmezlik” Kavramı
3. Manevi İmkansızlık Hallerinde Uygulanabilecek Hükümler
Sonuç
Kaynakça
İş Mahkemelerinde Yargılamanın Özellikleri
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle birlikte, iş mahkemelerinde yargılamanın gösterdiği özelliklerin açıklandığı bu eser, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Doktora Programı çerçevesinde doktora tezi olarak kaleme alınmıştır. Beş bölümden oluşan eserde, ilk olarak iş mahkemeleri teşkilatı ve iş mahkemelerinin özellikleri açıklanmıştır. İkinci bölümde, 7036 sayılı Kanun'da yer alan görev ve yetki kuralları, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile karşılaştırılarak incelenmiş, bu kuralların mülga İş Mahkemeleri Kanunu'ndan ayrılan yönleri de ayrıca değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde, yargılamaya hakim olan genel ilkelerin iş yargılamasındaki görünümü açıklanmış ve bu ilkeler bakımından gelişen Yargıtay uygulaması üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümde ise iş yargılamasına hakim olan özel ilkeler, uygulamadan örnekler ışığında ele alınmıştır. Eserin son bölümünde, iş uyuşmazlıkları bakımından dava şartı niteliğinde olan arabuluculuk konusu incelenmiş, yabancı hukukta ve Türk hukukundaki arabuluculuk kurumu değerlendirildikten sonra dava şartı niteliğindeki arabuluculuk süreci ve bunun sonuçları açıklanmıştır.
İçindekiler
Giriş
Birinci Bölüm
İş Mahkemeleri Teşkilatı ve İş Mahkemelerinin Özellikleri
I. İş Mahkemeleri Teşkilatı
A. Genel Olarak Mahkemeler Teşkilatı ve İş Mahkemelerinin Teşkilat İçindeki Yeri
B. İş Mahkemelerinin Kuruluşu ve Niteliği
C. İş Mahkemelerinin Örgütlenmesi
II. Yabancı Hukuk Sistemlerinde İş Yargılaması
A. Genel Olarak
B. İş Mahkemeleri ve İş Yargılamasına İlişkin Bazı Ülke Örnekleri
İkinci Bölüm
İş Mahkemelerinin Görev ve Yetkisi
I. İş Mahkemelerinin Görevi
A. Görev Kuralları
B. İş Mahkemeleri Kanunu'na Göre Görev Kuralları
II. İş Mahkemelerinin Yetkisi
A. HMK.'na Göre Genel Olarak Yetki Kuralları
B. İş M.K.'na Göre Yetki Kuralları
C. İş Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi
Üçüncü Bölüm
İş Yargılamasına Hakim Olan Genel İlkeler
I. Genel Düzenlemeler
A. Genel Olarak
B. HMK.'nda Yer Alan Düzenlemeler
II. Yargılamaya Hakim Olan Genel İlkelerin İş Yargılamasına Yansıması
A. Adil Yargılanma Hakkı
B. Tasarruf İlkesi
C. Taraflarca Getirilme İlkesi
D. Taleple Bağlılık İlkesi
E. Hukuki Dinlenilme Hakkı
F. Aleniyet İlkesi
G. Usul Ekonomisi İlkesi
H. Yargılamanın Sevk ve İdaresi İlkesi
I. Hukukun Uygulanması İlkesi
Dördüncü Bölüm
İş Yargılamasına Hakim Olan Özel İlkeler
I. Genel Olarak İş Yargılamasına Hakim Olan Özel İlkeler
A. İş Yargılamasında Özel İlkelerin Amacı
B. 7036 sayılı Kanun ve 5521 Sayılı Kanun'da Özel İlkelerin Görünümü
II. Basitlik İlkesi
A. Genel Olarak
B. İş Mahkemelerinde Yargılama Usulü: Basit Yargılama Usulü
III. Çabukluk İlkesi
A. Genel Olarak
B. Arabuluculuğa İlişkin Düzenlemeler
C. Adli Tatilde Çalışma Esası
D. Maddi Hukuk Hükümlerinde Yer Alan Düzenlemeler
IV. Ucuzluk İlkesi
V. İşçi Lehine Yorum
Beşinci Bölüm
İş Yargılamasında Dava Şartı Olarak Arabuluculuk
I. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk
A. Genel Olarak
B. Yabancı Hukuk Sistemlerinde Arabuluculuk
C. Türkiye'de Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk
II. İş Uyuşmazlıklarında Dava Şartı Olarak Arabuluculuğun Uygulanması
A. Dava Şartı Niteliğindeki Arabuluculuğun Kapsamı
B. Arabuluculuğun Dava Şartı Niteliği
C. Başvuru, Arabulucunun Seçimi ve Arabuluculuk Süresi
D. Tarafların Temsili
E. Arabuluculuk Faaliyetinin Sona Ermesi ve Arabuluculuk Tutanağı
F. Arabuluculuk Ücreti
G. Yargılama Giderlerinden Sorumluluk
H. Devam Eden Davalar Bakımından Uygulama
III. Dava Şartı Olarak Arabuluculuğa İlişkin Düzenlemenin Değerlendirilmesi
A. Arabuluculuğun Gönüllülük Esasına Dayanması Açısından
B. İş Hukukunun İşçiyi Koruyucu Hükümleri Açısından
C. Yargı Denetiminden Uzaklaşma Açısından
Sonuç
Kaynakça
Yargıtay Kararları Işığında Sorularla
4857 Sayılı İş Yasası
*İş Yasasının Kapsamı
*İş Hukukunun Uygulanacağı Kişiler ve Yerler
*İş Sözleşmesi
*İş Yasasında Ücret
*İş Sözleşmesinin Feshi ve Sonuçları
*İşin Düzenlenmesi
*İş Sağlığı ve Güvenliği
*Cezalar
Endüstri İlişkileri Sistemlerinin Karşılaştırmalı Analizi: Benzeşme ve Farklılaşma Alanları
AYHAN GÖRMÜŞ
UMUTTEPE YAYINLARI
1. ABD ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ SİSTEMİ
1.1. Arka Plan
1.2. Endüstri İlişkilerinin Temel Aktörleri
1.3. Toplu Pazarlığın Özellikleri
1.4. Endüstriyel Uyuşmazlıklar
1.5. Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları
1.6. Ulusal Düzeyde Sosyal Diyalog Mekanizmaları
1.7. İşyerinde İşçi Temsili
2. BİRLEŞİK KRALLIK ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ SİSTEMİ
2.1. Arka Plan
2.2. Endüstri İlişkilerinin Temel Aktörleri
2.3. Toplu Pazarlığın Özellikleri
2.4. Endüstriyel Uyuşmazlıklar
2.5. Çatışmaların Çözümü ve Arabuluculuk Mekanizması
2.6. Ulusal Düzeyde Sosyal Diyalog Mekanizmaları
2.7. İşyerinde İşçi Temsili
3. ALMANYA ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ SİSTEMİ
3.1. Arka Plan
3.2. Endüstri İlişkilerinin Temel Aktörleri Toplu Pazarlığın Özellikleri
3.3. Endüstriyel Uyuşmazlıklar
3.4. Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları
3.5. Ulusal Düzeyde Sosyal Diyalog Mekanizmaları
3.6. Birlikte Yönetim (Co-determination)
3.7. İşçi Hakları
4. FRANSA ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ SİSTEMİ
4.1. Arka Plan
4.2. Endüstri İlişkilerinin Temel Aktörleri
4.3. Toplu Pazarlığın Özellikleri
4.4. Endüstriyel Eylemler ve Uyuşmazlıklar
4.5. Toplu İş Uyuşmazlıklarının Çözüm Mekanizmaları
4.6. Ulusal Düzeyde Sosyal Diyalog Mekanizmaları
4.7. İşyerinde İşçi Temsili
5. İSVEÇ ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ SİSTEMİ
5.1. Arka Plan
5.2. Endüstri İlişkilerinin Temel Aktörleri ve Kurumları
5.3. Toplu Pazarlığın Özellikleri
5.4. Endüstriyel Eylemler ve Uyuşmazlıklar
5.5. Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları
5.6. Ulusal Düzeyde Sosyal Diyalog Mekanizmaları
5.7. İşyeri Temsili
6. JAPONYA’DA ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ SİSTEMİ
6.1. Arka Plan
6.2. Endüstri İlişkilerinin Temel Aktörleri
6.3. Toplu Pazarlığın Özellikleri
6.4. Endüstriyel Uyuşmazlıklar
6.5. Uyuşmazlıklarının Çözüm Mekanizmaları
6.6. Ulusal Düzeyde Sosyal Diyalog Mekanizmaları
6.7. İşyeri Temsili
7. ÇİN ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ SİSTEMİ
7.1. Arka Plan
7.2. Endüstri İlişkilerinin Temel Aktörleri
7.3. Toplu Danışmanın Özellikleri
7.4. Endüstriyel Uyuşmazlıklar
7.5. İş Uyuşmazlıklarının Çözüm Mekanizmaları
7.6. Ulusal Düzeyde Sosyal Diyalog Mekanizmaları
7.7. İşyerinde İşçi Temsili
8. SONUÇ YERİNE: ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ SİSTEMLERİNİN BENZEŞME VE FARKLILAŞMA ALANLARI
8.1. Aktörlerin Endüstri İlişkilerindeki Rolleri
8.2. Toplu Pazarlığın Temel Özellikleri
8.3. Barışçıl Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları
8.4. Endüstriyel Eylemler
8.5. Sosyal Diyalog Mekanizmaları
8.6. İşyerinde Yönetime Katılma Sistemleri
8.7. Endüstri İlişkilerinde Güncel Hukuki Düzenlemeler
9. OKUMA PARÇASI: KÖRFEZ İŞBİRLİĞİ KONSEYİ ÜLKELERİNDE İŞGÜCÜ PİYASALARININ BENZEŞME VE FARKLILAŞMA ALANLARI
9.1. Arka Plan
9.2. KİK Ülkelerinde İşgücü Piyasası Makro Göstergeleri
9.3. Sonuç
KAYNAKLAR
