YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ
Esas No. Karar No. Tarihi:	2011/13099 2011/12321 26.04.2011				İlgili Kanun / Madde 4857 S.İşK/41,57
			KAYITLARDA GZÖÜKEN İŞYERİ İLE FİİLEN ÇALIŞILAN İŞYERİNİN FARKLI OLMASI YETKİLİ MAHKEMENİN İŞİN FİİLEN YAPILDIĞI YER MAHKEMSİ OLMASI
		ÖZETİ davacı, sigorta işe giriş bildirgesinin Mersin'deki işyeri adına verildiğini, kayden Mersin'de görünmesine rağmen fiilen Ankara'da çalıştığını belirtmiştir. Mahkemece davacının işini fiilen yaptığı yer konusunda resmi belgelere göre davacının Mersin de çalıştığı ve yetkili mahkemenin anılan yer mahkemesi olduğu kabul edilerek yetkisizlik kararı verilmiştir. 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 5. maddesinde; "İş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgâhı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir." Kuralına yer verilmiş olup, buna göre davacının kayden işçisi göründüğü işyerinin bulunduğu yer değil, işin fiilen yapıldığı işyerinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Tanık beyanları, dosya içindeki bölge çalışma müdürlüğü tutanağı ve sevk irsaliyelerine göre davalının "Eski İstanbul yolu 30 km. Öntur yanı Saray/Ankara" adresinde bir garajının bulunduğu, davacının buradan kullandığı akaryakıt tankeri ile Ankara ilçelerine LPG taşıdığı sabittir. Mahkemece davacının fiilen çalıştığı yer dikkate alınmadan yetkisizlik kararı verilmiş olması hatalıdır.

DAVA                         :Davacı, kıdem, ihbar tazminatı, fazla çalışma, hafta tatili, gece zammı alacağı, resmi dini bayram ve yılbaşlarında fazla çalışma, ücretli yıllık izin alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, yetkisizlik karan vermiştir.
Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hâkimi C.Çelik tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Dosya içeriğine göre, yetkili mahkemenin hangi iş mahkemesi olduğu uyuşmazlık konusudur.
Mahkemece, davalı Orpet firmasının ticari merkezinin Mersin olduğu belirtilerek yetkisizlik karan verilmiştir.
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 5. maddesinde iş uyuşmazlıklarında yer itibari ile yetkili iş mahkemelerini belirlemiştir. Buna göre, "iş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgâhı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir. Bunlara aykırı sözleşme muteber sayılmaz."
İş mahkemelerinde yetki kuralı, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun yetki kurallarına uygun olup buna ek olarak işin yapıldığı yer, yani işyeri mahkemelerini de yetkili kılmaktadır.
İş mahkemesine açılan dava, dava tarihinde davalının ikametgâhının bulunduğu veya işçinin işini yaptığı yerdeki iş mahkemesi veya iş davalarına bakmakla görevli asliye hukuk mahkemesinde açılmalıdır.
Türk Medeni Kanunu'nun 19. maddesi uyarınca gerçek kişi yönünden "Yerleşim yeri sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir". Gerçek kişi işverenin başka bir yerde yerleşmek niyetiyle oturduğu kanıtlanmadığı takdirde, kural olarak nüfusta kayıtlı olduğu yerin ikametgâh sayılması gerekir. Aynı kanununun 49. maddesi uyarınca da, "Tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça işlerinin yönetildiği yerdir. Bu yer de genelde merkezin bulunduğu yerdir(Dairemizin 23.06.2008 gün ve 2008/17468 Esas, 2008/17262 Karar sayılı ilamı).
Yetkili mahkemenin belirlenmesinde önemli olan işin yapıldığı yer, bir başka anlatımla işyeri tanımına 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nda yer verilmemiştir, işyerini tanımına 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesinde yer verilmiştir. Buna göre "işveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir. İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır. İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür." Bir yer, ancak işin niteliği ve yürürümü bakımından işyerine bağlı bulunmaktaysa, o işyerinden sayılacaktır.
İş veya toplu iş sözleşmesinin tarafları, davalının yerleşim yeri ve işin yapıldığı yer dışındaki bir mahkemenin yetkili olduğuna dair düzenleme yapmaları, 5521 sayılı kanunun 5. maddesinin son cümlesi gereğince söz konusu düzenlemeyi geçersiz kılar. Bu düzenleme emredici bir kuraldır.
İş mahkemesinin yetkisi kamu düzeni ile ilgili olduğundan davalı tarafça süresinde yapılmasa da hâkim tarafından kendiliğinden bu husus göz önünde bulundurmalıdır. Bir başka anlatımla hâkim, davanın her aşamasında yetki itirazını dikkate alabileceği gibi, kendisi de resen yetkisizlik kararı verebilir(Dairemizin 26.05.2008 gün ve 2008/20378 Esas, 2008/12778 Karar sayılı ilamı).
5521 sayılı İş Mahkemelerinin i uyuşmazlıkları ile ilgili bu düzenlemesi yanında bazı maddi hukuk kuralları öngören yasalarda hangi iş mahkemelerinin yetkili olduğu açıkça düzenlenmiştir.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 79. maddesinde komisyon kararı ile iş güvenliği yönünden işin durdurulması veya işyerinin kapatılması kararına karşı işverenin yerel iş mahkemesinde itirazda bulunacağı, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu'nun 28. maddesinde uluslar arası kuruluşa üyeliğin iptali davasında sendika veya konfederasyon merkezinin bulunduğu iş mahkemesinde, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu'nun 12. maddesi uyarınca iş kolu istatistiklerine itirazın Ankara İş Mahkemesi'nde, aynı yasanın 15. maddesinde sendika yetki çoğunluğu tespitine dair kararlara itirazın ve keza 16. maddede Toplu İş Sözleşme hükümsüzlüğü, 46. madde gereği uygulanmakta olan bir grev ve lokavtın kanun dışı olup olmadığının tespiti, 47. madde gereği grev ve lokavtın durdurulması, 51/4 maddesi uyarınca grevin sona erdirilmesi, 60. madde uyarınca Toplu İş Sözleşmesinin yorumu istemlerinin işyerinin bağlı olduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğünün bulunduğu yerdeki iş davalarına bakmakla görevli mahkemede açılacağı belirlenmiştir.
Somut uyuşmazlıkta, davacı, sigorta işe giriş bildirgesinin Mersin'deki işyeri adına verildiğini, kayden Mersin'de görünmesine rağmen fiilen Ankara'da çalıştığını belirtmiştir. Mahkemece davacının işini fiilen yaptığı yer konusunda resmi belgelere göre davacının Mersin de çalıştığı ve yetkili mahkemenin anılan yer mahkemesi olduğu kabul edilerek yetkisizlik kararı verilmiştir. 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 5. maddesinde; "İş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgâhı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir." Kuralına yer verilmiş olup, buna
göre davacının kayden işçisi göründüğü işyerinin bulunduğu yer değil, işin fiilen yapıldığı işyerinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Tanık beyanları, dosya içindeki bölge çalışma müdürlüğü tutanağı ve sevk irsaliyelerine göre davalının "Eski İstanbul yolu 30 km. Öntur yanı Saray/Ankara" adresinde bir garajının bulunduğu, davacının buradan kullandığı akaryakıt tankeri ile Ankara ilçelerine LPG taşıdığı sabittir. Mahkemece davacının fiilen çalıştığı yer dikkate alınmadan yetkisizlik kararı verilmiş olması hatalıdır.
              SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 26.04.2011 gününde oybirliğiyle karar verildi.